Ağrı Gezi Rehberi
Türkiye’nin en doğusunda yer alan
Ağrı ili, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Adını bölgede yer alan Türkiye’nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı’ndan alan Ağrı, 1834’te bucak, 1869’da ilçe ve 1927 yılında il oldu. Türkiye’nin İran sınırında bulunan Ağrı ili bin 650 metre yüksekliğindeki bir yaylaya kuruludur. Anadolu’ya giriş kapılarından biri olan Ağrı, yüzyıllar boyunca farklı uygarlıklara ev sahipliği yaptı. 5 bin 137 metre yüksekliğiyle Türkiye’nin ve Avrupa’nın en büyük dağı olan Ağrı Dağı il sınırları içinde yer alır. Nuh Tufanı ve Tevrat’ta adının geçtiği sanılan Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı’da olduğunu kabul eden batılılar da bölgeyi yakın tanıyor.
Anadolu’ya giriş kapılarından biri olan Ağrı, farklı uygarlıklara ev sahipliği yaptı
Orta Asya’dan gelen kavimlerin Anadolu’ya girişleri sırasında bir geçiş kapısı konumunda olan Ağrı, bu özelliğiyle birçok medeniyete sahne olmuştur. Fakat bu medeniyetler Ağrı’yı bir giriş kapısı olarak görmeleri nedeniyle burada köklü bir uygarlık oluşturamamıştır. Bölgede egemenlik kurdukları düşünülen Hititlerin egemenliklerini yitirmeleri üzerine, M.Ö.1340-M.Ö.1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşirler. Krallık merkezinin Urfa olduğu Hurriler döneminde aradaki mesafe nedeniyle Ağrı kaybedildi.
Ağrı’da en köklü uygarlığı Urartular kurdu. Urartu’nun Van Gölü’nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkelere yönelik Kral İspuini (M.Ö.825-M.Ö.810) döneminde seferler ağırlık kazandı. Kral Menua(M.Ö.810-M.Ö.786) döneminde ise bu seferler daha da arttı. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, bu bölgede bulunan ülkelere için kayda değer seferlerin planlandığını gözler önüne seriyor. M.Ö.712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar ilerleyen Kimmerler, Ağrı’da geçici bir hakimiyet kurdu. Medler ( M.Ö.708-M.Ö.555 ) Asur Devleti’nin yıkılması ile birlikte bir yayılma sürecine girdi ve Ağrı’yı topraklarına kattı. Medlerin yıkılmasının ardından Persler; Büyük İskender’in Pers Kralı III.Darius’u ( M.Ö.331 ) mağlup etti ve ortalama iki yüzyıl kadar bölgeyi ellerinde tuttu. Büyük İskender’in ölümünden sonra Ermeniler bölgeyi ele geçirdi. M.Ö. 680 yılında bölgeye gelen ve Doğu Anadolu’da yerleşen ilk Türk topluluğu Sakalardır. Murat Nehri ve Doğubayazıt çevrelerinde yerleşmişlerdir. Bölgeye daha sonraları Arsaklılar ve Artaksıyaslı Krallığı, hakim oldu. Hz.Osman zamanında İslam orduları tarafından fethedilen Ağrı ve çevresi 872 yılına kadar Abbasilerin kontrolü altında kaldı. Bölge Abbasilerden sonra Bizans’ın kontrolüne geçti.
Anadolu’da Türk hakimiyetinin başladığı 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Ağrı ve çevresine Türk boyları geldi. Ağrı, yüzyıl Sökmenli Devleti’nin egemenliği altındaydı. Ardından bölgede sırasıyla Ani Atabekleri, Cengizliler, İlhanlılar ve Celayirliler hüküm sürdü. 1393 tarihinde ise Moğol hakanı Aksak Timur, Ağrı’yı ele geçirdi. 1405 ila 1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu topraklarına katıldı. Karakoyunluların yıkılmasının ardından Ağrı Akkoyunlular’ın egemenliğine geçti. Ağrı ve çevresi Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katıldı.
Sert iklim koşulları farklı hayvan ve bitki türleri oluşturmuştur
Sert iklim koşullarına sahip Ağrı’da bitki ve hayvan türleri de buna göre şekillenmiştir. Bölgeye ait önemli bitki türleri arasında ardıç, gülgen, huş, Kafkas üçgülü, kırmızı üçgül, aküçgül, yabani fiğ, yabani yonca, yabani buğday ve çavdar bulunur. Yine yörede görülen hayvan türleri ise şunlardır; keklik, kaya kekliği, çil keklik, yaban koyunu, çengel boynuzlu dağ keçisi, tilki, kurt, tavşan, vaşak, yaban domuzu, akbaba, kartal, şahin, doğan, engerek yılanı, alabalık, sazandır.
Her gün Ankara ve İstanbul’dan Ağrı’ya uçuş seferleri düzenleniyor
Karayolu
Doğu Anadolu Bölgesi'ne ulaşan ana yolların bir kısmı Ağrı sınırı içinden geçiyor. Söz konusu karayollarından en önemlisi il merkezinden geçen 100 numaralı devlet yoludur. Bu yol Ağrı'yı Asya'ya ve Orta ve Batı Anadolu'ya bağlar. Ağrı-İstanbul arası 1431.2 kilometre, Ağrı-Ankara 1065.9 kilometre, Ağrı-Erzurum 195 kilometre, Ağrı-Van 224.9 kilometre, Ağrı-Iğdır 155.1 kilometredir.
Havayolu
Ağrı Havalimanı kentte bulunan tek hava yolu olup, Ağrı-Van karayolunun 8.5. kilometresinde ve karayoluna bir kilometre mesafede bulunur. Ulaşım, Ağrı Belediyesi tarafından uçak saatlerine uygun olarak ayarlanan belediye otobüsleri, ticari taksiler ve hususi araçlar vasıtasıyla yapılır. Her gün Ankara ve İstanbul'dan Ağrı'ya karşılıklı uçak seferleri bulunuyor.
Kentin ilçelerinde tarih ve doğa iç içe geçmiştir
Ağrı merkez ilçe dahil olmak üzere sekiz ilçeden oluşuyor. Her biri tarih ve turistlik anlamda ayrı değer taşıyan bu ilçeler; Diyadin, Doğubayazıt, Eleşkirt, Hamur, Patnos, Taşlıçay, Tutak’tır.
Diyadin
Ağrı’nın doğusunda yer alan ve kaplıcaları ile bilinen ilçe, Ağrı-Doğubayazıt yolunun yedi kilometre güneyinde, Murat nehrinin kenarında kuruludur. İlçeye yedi kilometre mesafede bulunan Davut, Köprü ve Yılanlı kaplıcaları cilt hastalığı, sinir hastalıkları, mide-bağırsak ve böbrek rahatsızlıkları, kadın hastalıkları, solunum yolu rahatsızlığı ve özellikle romatizma, siyatik gibi hastalıklar açısından şifa kaynağıdır. Termal kaynaklar sağlık turizmi ve seracılık için yüksek bir potansiyel taşımakla birlikte ayrıca konut ısıtmasında kullanılıyor. Termal kaynaklar ve maden suları yönünden zengin olan Diyadin’de ayrıca, mermer ve altın madenleri de bulunur.
Doğubayazıt
İl merkezinin 93 kilometre doğusunda, Erzurum-İran yolu üzerinde yer alan ilçenin doğusunda Gürbulak Sınır Kapısı ve İran, batısında Taşlıçay ve Diyadin, kuzeyinde Ağrı Dağı ve Iğdır ili, güneyinde ise Çaldıran ilçesi bulunur. Ağrı Dağı’nın yanı sıra İshak Paşa Sarayı’na da ev sahipliği yapan Doğubayazıt, her yıl yerli ve yabancı turisti ağırlar. Ziyaretçilerin en çok uğradıkları yerler; İran sınırına yakın konumda bulunan meteor çukuru, Buz Mağarası, Urartu Kalesi, Bayazıt Camii, Bayazıt Kalesi ve Nuh’un Gemisi’nin izi ilçenin en çok ilgi çeken diğer yerleridir. Doğubayazıt’ta yaşayan ve türbesi İshakpaşa Sarayı’na yakın olan Ahmedi Hani ilçenin önemli manevi değerleri arasında yer alır. İran ile sınır olan ilçede dış ticaret oldukça gelişmiştir. Bölgede dış ticaret yapan firmaların büyük çoğunluğu Doğubayazıt merkezlidir.
Eleşkirt
Eleşkirt, Murat Vadisi’nin Erzurum’a geçit veren batı ucunda olması, İran ve Kafkaslar ile Anadolu arasında bir köprü niteliğinde olması nedeniyle birçok medeniyete tanık oldu. Sahip olduğu lojistik konumu ile tarihin çeşitli dönemlerinde birçok uygarlığın ayak izlerini taşıyan Eleşkirt, 1514 yılında Osmanlı topraklarına katıldı.
Hamur
Ağrı’nın 15 kilometre güneyinde yer alan ilçe Ağrı-Van (Erciş) karayolu güzergâhında bulunur. Murat Vadisi’nin doğu yakası üzerinde kurulu olan Hamur’un ekonomisi yeterince gelişmemiştir ve bölge halkı daha çok hayvancılık yaparak geçimini sağlar.
Patnos
Ağrı’nın kayda değer ilçeleri arasında yer alan Patnos, Doğu Anadolu’nun Yukarı Murat-Van bölümünde bulunur. İlçenin Ağrı-Van, Ağrı-Muş ve Ağrı- Bitlis karayollarının kesişme noktası üzerinde olması önemini artırır. Patnos, Ağrı’nın merkezden sonra ikinci büyük ilçesi konumundadır.
Taşlıçay
Ağrı ilinin orta kısmında bulunan Taşlıçay ilçesi kuzey ve güneyinde iki bin metre yükseklikte dağlar, orta bölümde Murat Vadisi ile çevrilidir. Arazi volkanik özellikler gösterir ve en yüksek noktası Aladağ üzerinde bulunan Koçbaşı Tepesi’dir.
Tutak
İlçenin kuzeyinde Kılıçgedik ve Rutan Dağları vardır. Fırat’ın iki önemli kolundan biri olan Murat Irmağı ilçe merkezinden geçer İlçenin topraklarını kuzeydoğudan, güneybatı istikametine doğru boydan boya kat eden Fırat’ın iki kolundan biri olan Murat Irmağı’ndan başka Arabalı, Esmer, Atabindi, Karahalit, Çelebaşı dereleri gibi irili ufaklı akarsularda ilçeden geçer.
Ağrı ucuz uçak bileti
Ucuz Ağrı otelleri içinden en kalitelisini ve en ekonomik olanlarını seçtik. Ayrıca Ağrı uçak bileti fiyatları web sitemizde çok ekonomik!
Ağrı’da yapılacak şeyler
Ağrı’ya gitmek isteyenlere özel bilgiler. Ağrı gezi rehberi detaylı olarak şehri anlatıyor.
Ağrı - Kültür Tarih Sanat Yemek
Farklı uygarlıklara ev sahipliği yapan Ağrı’da doğanın tadını çıkarın
Ağrı Doğubayazıt ilçesinde yer alan İshak Paşa Sarayı, Çolak Abdi Paşa tarafından inşa edilir. İshak Paşa Sarayı, İshak Paşa külliyesi olarak da bilinir. İlçe merkezine beş kilometre uzaklıkta bulunan saray, Osmanlı Devleti’nin 18. Yüzyılda önemli eseri içindedir. 116 odalı bu sarayda; türbe, cami, iç ve dış avlular, divan, harem salonları ve zindanlar vardır. Kürt yazar Ahmedi Xani de İshak Paşa Sarayı’nda katiplik yapmıştır.
Urartu Kalesi Ağrı Doğubayazıt ilçesinde yer alır. Aynı zamanda Doğubayazıt Kalesi olarak da bilinen kalenin Urartulara ait olunduğu düşünülüyor. Zira kale üzerinde Urartulara ait birçok kalıntı bulunuyor. Fakat kalenin yapım tarihi belli değil. Ağrı’ya yolunuz düştüğünde Urartu Kalesi’ni mutlaka ziyaret etmelisiniz.
Ağrı Doğubayazıt’ta İshak Paşa Sarayı’nın karşısında bulunan Ahmedi Xani Türbesi, Doğubayazıt ilçesinde yaşanıldığı söylenen Kürt yazar Ahmedi Xani, İshak Paşa Sarayı’nda katiplik görevi yapmıştır. Birçok kitap yazan Ahmedi Xani vefat edince sarayın karşısına defnedilmiştir. Ağrı seyahatinizde ziyaret etmenizi öneririz.
Beyazıt Eski Camii, Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesindedir. Yavuz Sultan Selim zamanında inşa edilen Beyazıt Eski Camii, Osmanlı eseridir. Oldukça sade olan ve diğer camilere oranla süslemesi bulunmayan caminin yalnızca renkli taşlarla dikkat çekici bir renk katılmıştır. Hali hazırda ibadette açık olan bu tarihi camiyi mutlaka ziyaret etmelisiniz.
Patnos ilçe merkezine iki kilometre uzaklıkta olan Anzavur Tepe’nin, günümüzdeki adı Kot Tepesi’dir. Ayrıca Patnos Kalesi olarak da bilinen Anzavur Kalesi’nin Urartular döneminden kalma bir eser olduğu düşünülüyor. Zaman içinde yaşanan tahribat nedeniyle yok olma noktasına gelen yapı, günümüzde harabe şeklindedir. Son yıllarda yapılan kazı çalışmalarında önemli kalıntılara rastlanan yapıdan elde edilen bu kalıntılar Erzurum ve Van müzelerinde sergileniyor.
Ağrı ili Diyadin ilçesine beş kilometre uzaklıkta bulunan Diyadin Kaplıcaları, birçok hastalığa şifa dağıtıyor. Yıl boyunca birçok kişinin ziyaret ettiği Diyadin Kaplıcaları; kadın hastalıklarından romatizmal hastalıklara, sinir hastalıklarından astım gibi solunum hastalıklarına kadar birçok derde derman oluyor. İlçede birbirinden kopuk şekilde birçok kaplıca bulunuyor. Bunlar sırasıyla; Yılanlı, Davud, Köprü, Tunca, Özdenler kaplıcaları olarak sıralanabilir.
Diyadin ilçesine 15 kilometre uzaklıkta bulunan ve Günbuldu Meya Köyü’nde bulunan Meya Mağaraları, birçok turistin ilgisini çekmeye devam ediyor. Burada bulunan kayalıklarda çok sayıda ev, ibadethane ve diğer yapılar vardır. Çok eski zamanlarda insanların yaşadığı bu mağaralar gerçekten görülmeye değerdir.
Ağrı Dağı
Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı, 5 bin 137 metre yüksekliktedir. Doğubayazıt sınırları içinde bulunan Ağrı Dağı’na Erzurum ve Van yolu üzerinden ulaşılabilir. Ağrı Dağı’na gittiğinizde mutlaka tırmanış ekibine katılın ve zirveye çıkın. Bu hayatınızda asla unutmayacağınız bir anı olacak.
Ağrı Dağı’nın güney eteğinde Hallaç Köyü’nün yaklaşık üç kilometre kuzeydoğusunda bulunan Buz Mağarası’nda yıl boyunca buz bulunur. Yaz mevsiminde oldukça serin hatta soğuk olan Buz Mağarası’nı mutlaka görmelisiniz. Doğanın buzdan meydana getirdiği bu harika manzarayı hayatınızın sonuna kadar unutmayacaksınız.
Hamur Kümbeti, Hamur ilçesinden adını alır. Mezarlıklar içinde bulunan Hamur Kümbeti’nin kim tarafında ve ne zaman yapıldığına dair kesin bilgi bulunmamaktadır. Oldukça ilginç mimari özellikler taşıyan kümbet, İshak Paşa Sarayı’na benzer. Kümbet, Hamur ilçe merkezinde yaklaşık 15 dakika yürüme mesafesinde yer alır.
Ehmedi Xani Kültür Sanat ve Turizm Festivali
Bölgenin doğal, tarihi ve turistlik tanıtımının yanı sıra yörenin ünlü filozofu Ehmedi Xani’nin hayatı ve felsefesinin anlatıldığı festival, her yıl 21 Haziran tarihinde Doğubayazıt ilçesinde düzenleniyor. Ahmedi Xani’n hayatı, kişiliği, yaşam biçimi ve eserlerinin tanıtımı ile birlikte filozofun bilinmeyen yönlerinin anlatıldığı festivalde çeşitli konularda paneller düzenleniyor. Ayrıca tiyatro, dünya sinemasının ödülü ve konulu filmlerinin gösterimi, şiir dinletileri gibi faaliyetlerin yanı sıra geniş katılımlı halk konserlerinin düzenlendiği festivale katılmanızı tavsiye ederiz.
Ağrı İli Kurtuluş Şenlikleri
Her yıl 4-15 Nisan tarihlerinde şehir merkezinde düzenlenen Ağrı’nın kurtuluşu olan 15 Nisan 1918 yılını hatırlatmak üzere düzenlenen şenliklerde yurt ve vatan sevgisini konu alan çeşitli sunumlar ve paneller yapılır.
Yörenin et ağırlıklı yemekleri, damaklarınızda unutulmaz tatlar bırakacak
Abdigör Köftesi
Ağrı’nın en tanınmış yemeği olan Abdigor köftesi, Doğubayazıt ilçesinde yaygın olarak yapılır. Bir yanıyla içli köfteye benzeyen Abdigör köftesi, yörenin en lezzetli yemeğidir. Yağsız, sinirsiz, kemiksiz sığır eti, çok az miktarda soğan, bir adet yumurta ve baharatlardan yapılan köfte, damaklarınızda unutulmaz bir tat bırakacak. Taze et, bir tokmak ile taş üzerinde merhem şeklini alıncaya kadar dövülen köfte, hamur haline gelen et, soğan ve su katılarak elle çırpılır. Çırpıldıktan sonra bir saat dinlendirilen köfteler, genellikle pilav üzerine konularak servis yapılır.
Gosteberg Et
Tereyağı, soğan, salça ve aynı adı taşıyan gosteberg otu ile harmanlanıp hayvan postuna doldurulan et, nemli toprağa gömüldükten sonra üzerinde ateş yakılarak pişirilir. Buğulama da denilen yöntemle yapılan gosteberg etinin tadını asla unutulmaz.
Selekeli (Saç Kavurma)
Taze oğlak veya kuzu eti, sarımsaklı yoğurt ve tereyağından yapılan Selekeli’nin hazırlanışı oldukça kolaydır. Saç Kavurma için taze et doğranır, içine tereyağında eritilerek salça konulur. Kızartılan et indirilip bir süre dinlendirilir, üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür ve servis yapılır.
Alabalık
Balık Göl’ü, Çuma Çayı ve derecik sularında bulunan kırmızı pullu kızıl alabalık tadının güzel olmasının yanı sıra kırık, çıkık gibi ortopedik tedavilerde ilaç olarak kullanılıyor.
Beyaz Bal
Türkiye’nin en güzel çiçek balı Ağrı’nın doğal bitkilerinden elde ediliyor. Bin bir renk ve çeşit kokudaki yayla çiçeğinden toplanan polenlerden oluşan bembeyaz balın tadına doyum olmaz.
Haşıl
İnce yarmanın bulamaç şeklinde pişirilmesi ile yapılan haşıl için yarmanın ortası havuz gibi açılır ve üzerine tereyağı konulur. Çevresine ise sarmısaklı yoğurt gezdirilen yemek ortasına açılan havuz nedeniyle tabakla servis edilmez, tek bir kaptan yenilebilir.
Hengel
Anadolu’nun çeşitli yörelerinde benzer şekilde yapılan Hengel için buğday unundan hamur hazırlanır, bir süre dinlendirilen hamur yufka şeklinde ince olarak açılır ve kare şeklinde kesilir. Kaynar suda haşlandıktan sonra süzülen hamur, tepsiye alınır. Üzerine sarımsaklı yoğurt veya hengel sosu denilen yöreye has kurut isimli bir malzeme ezilir ve dökülür. Küçük soğan parçacıkları kavrulan tereyağı ile dökülerek servis yapılır. Soğutulmadan yenmesi gereken hengel, lezzetiyle unutulmaz bir tattır.
Kuymak
Yöreye özgü yemeklerden biri de kuymaktur. Kuymak hazırlamak için önce bir tavaya kaymak konulur. Ardından alabildiği kadar mısır veya buğday unu konularak sürekli karıştırılır. Biraz su dökülerek karıştırılamaya devam edilir. Kaymağın yağı çıkıncaya kadar karıştırılır ve yağ çıktığı zaman yenir.
Kete
Mayalanmış hamur, yufka seklinde açılarak doğrudan sacın üzerinde pişirilir. Yağlanarak veya kuru olarak yenilen kete, yufkadan kalın lavaştan ince olduğu için yöreye özgüdür.
Pişi (Bişi) Erdek
Süt veya su ile mayalanarak yoğrulan hamur, biraz dillendirildikten sonra, elle hafif ekmek boyutuna getirilinceye kadar çevrilir. Yuvarlak hamur kızgın yağa atılır ve kızarıncaya kadar pişirilir.
Ağrı ucuz uçak bileti
