Diyarbakır Gezi Rehberi

---

Kentte sportif faaliyetler ağırlıklı olarak yerel yönetimlerce destekleniyor

Büyükşehir Belediyesi özellikle kent sakinlerine yönelik olarak voleybol, basketbol, masa tenisi, kort tenisi, jimnastik, futbol, karate, tekvando, kick boks ve satranç kursları düzenliyor. Kentte spor aktiviteleri daha çok Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından organize ediliyor. Genellikle ücretsiz olarak verilen voleybol, basketbol, masa tenisi, kort tenisi, jimnastik, futbol, karate, tekvando, kick boks ve satranç kursları gibi kurslar, özellikle gençlerin fiziksel ve ruhsal gelişimini destekler niteliktedir.

---

Uygarlık geçmişi M.Ö. 7500’lü yıllara uzanan Diyarbakır, barışın ve kardeşliğin kenti oldu

Diyarbakır tarihi M.Ö. 3000 yılına kadar uzanıyor. Son zamanlarda Çayönü kazıları kapsamında yapılan araştırmalar, kentin uygarlık geçmişinin M.Ö. 7500 yıllarına kadar uzandığını ortaya koyuyor. Diyarbakır ve çevresi Hurriler, Mitanniler, Hititler, Asurlar, Medler, Persler, Büyük İskender, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar gibi büyük medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır.

---

Diyarbakır adı, yakın zamanlara kadar Diyarbakır merkezinin de içinde bulunduğu geniş bir bölgenin tanımını oluşturur. Söz konusu bölge, bugünkü Diyarbakır merkezinin yanı sıra Erbil, Erzen, Cizre, Hani, Silvan, Harran, Hasankeyf, Habur, Ceylanpınar, Rakka, Urfa, Siirt, Sincar, İmadiye, Mardin, Muş ve Nusaybin gibi birçok yerleşim birimini kapsar. Asur kaynaklarına göre kentin bilinen ilk adı ‘Amidi’ olduğunu ortaya koyuyor. Daha sonraki Roma ve Bizans dönemlerinde ‘Amid’, ‘O'mid’, ‘Emid’ ve ‘Amide’; Araplar ve Türklerin bölgeye yerleşmesinden sonra ‘Kara Amid’ olarak adlandırıldı. Arap egemenliği döneminde yöreye yerleşen Bekr kabilesinin adından türetilerek, ‘Diyar-ı Bekr’ olarak da anılır. Türkiye Cumhuriyeti bu ismi, 10 Aralık 1937 tarihinde, ‘Diyarbakır’ olarak kesinleştirdi.

---

 Diyarbakır seyahatinizle geçmişe uzanan bir yolculuk yapacaksınız

Diyarbakır, özellikle mimari açıdan ilginç eserlere sahip kentlerimizin başında geliyor. Nebi Camisi ve Ulu Cami tarihsel geçmişleri ve mimari tarzları ile birer şaheser niteliği taşırken, M.Ö. 700 yılında kurulan Diyarbakır beşiklik ettiği; Hurriler, Asurlular, Medler, Romalılar, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Oğuzlar, Selçuklular ve Osmanlılardan kalma zengin bir tarihsel mirasa sahiptir. Bu eserler içinde camiler, medreseler, hanların yanı sıra birçok sayıda kilise de bulunur. Diyarbakır gezilecek yerler listemizde Diyarbakır gezinizde mutlaka görmeniz gereken yerleri sizler için derledik.

---

Ulu Cami

Şehirde bulunan tarihi camiler içinde en büyüğü ve en ünlüsü olan Ulu Cami, Anadolu’nun en eski camilerinden biridir. Ulu Cami, 639 yılında Hz. Ömer döneminde şehrin merkezindeki en büyük ibadethane olan Martoma Kilisesi’nin bulunduğu alana inşa edildi. Ardından 1091 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah’ın emriyle büyük bir onarım gören yapı, değişik dönemlerde birçok kez onarım ve eklentilerle bugünkü halini aldı.

---

Dicle Nehri

Diyarbakır’ın tarihine yolculuk yapmayı planlayanların, mutlaka görmesi gereken Dicle Nehri birçok hayvam türüne ev sahipliğ yaparken aynı zamanda büyüleyici bir doğal güzelliğe sahiptir. Özellikle ziyaret etmenizi önerdiğimiz Dicle Nehri, Diyarbakır gezi listenizin ilk sırasında yer almalı.

---

Hasan Paşa Hanı

Diyarbakır’da Ulu Camii’nin doğu girişinin karşısında, Gazi Caddesi’nin üzerinde yer alan tarihi han, her yıl yerli ve yabancı birçok turisti ağırlıyor.

---

Sülüklü Han

1683 yılında Hanilioğlu Mahmut Çelebi ve kız kardeşi Atike Hatun tarafından yapılan tarihi Sülüklü Han, 2010 yılı itibarıyla restore edilerek ziyaretçilerin beğenisine sunuldu. Hasan Paşa Hanı gibi son dönemlerin popüler mekanları arasında yer alan Sülüklü Han, Diyarbakır’ın zengin tarihine dair ip uçları sunuyor. Tarihi Diyarbakır listenizde olması gereken Sülüklü Han,  şehir merkezinde ziyaretçilerini bekliyor.

---

Kervansaray

Mimarisi ve iç yapısı ile Diyarbakır’da mutlaka gezilmesi gereken yerlerden biri olan kervansarayın yapımına 1521 yılında başlandı ve 1527’de tamamlandı. Han; 72 oda, 17 dükkan ve 800 deve alabilecek kadar büyük bir ahırdan oluşuyor. Kervansaray, yakın zamanda restore edilerek otel haline getirildi.

---

Dört Ayaklı Minare

Akkoyunlu Kasım Han tarafından yaptırılan Şeyh Mutahhar Camisi’nin Dört Ayaklı Minaresi yekpare dört sütun üzerinde inşa edilmiştir. Mimari olarak oldukça ilginç bir yapıya sahip olan Dört Ayaklı Minare sütunlarının altından yedi defa geçenin her dileğinin yerine geleceği kabul edilir. Minaresindeki kitabesinde caminin bin 500 tarihinde Akkoyunlu sultanı Kasım Bey tarafından yaptırıldığı anlaşılıyor.

---

Diyarbakır Surları

Diyarbakır ilinin simgesi haline gelen ve M.Ö. 3000’li yıllarda Huriler tarafından bugünkü İçkale’nin bulunduğu yerde yaptırıldı. Büyüklüğü ve yüksekliği itibarıyla dünyada birinci, uzunluğu bakımından Çin Seddin’den sonra ikinci büyük yapı olan Diyarbakır Surları, kenti adeta bir gerdanlık gibi kuşatırken, izleyenlere de görkemli bir seyir hali bırakıyor.

---

Behram Paşa Konağı

Yapı, Behram Paşa sokağının doğu yakasında yer alır. Geleneksel Diyarbakır ev mimarisine uygun şekilde inşa edilen Behram Paşa Konağı, doğu ve güney yönde olmak üzere iki bölümde iki katlı olarak tasarlanmıştır. Diyarbakır’daki sivil mimari örneklerinden biri olan konakta bazalt taş kullanılmıştır. Yapının ortasında kareye yakın bir avlu ve bu avlunun etrafını saran eyvan ve oda dizileri bulunur. Tamamen siyah bazalt taştan yapılan Behram Paşa Konağı süslemelerinde ise beyaz kalker taşının kullanıldığı görülüyor.

---

Cahit Sıtkı Tarancı Evi

Özgün Diyarbakır evlerinin en güzel örneklerden birisi olan Cahit Sıtkı Tarancı’nın evi Diyarbakır il merkezinde Camii Kebir Mahallesinde bulunuyor. 1733 yılında inşa edilen yapı, bir dönem eski Trahom Hastanesi olarak da biliniyor. Bu süreçten sonra Cahit Sıtkı Tarancı’nın ailesine intikal ettirilen ev, 1973 yılında Kültür Bakanlığı tarafından satın alınarak, müze haline dönüştürüldü. Şairin özel eşyaları, mektup ve kitapları ile etnografik eserlere yer verilen müze, her yıl birçok turisti ağırlıyor. Diyarbakır mimarisinde ağırlıklı olarak Akkoyunlu, Artuklu ve Osmanlı tarzı belirleyicidir. İklim şartları göz önüne alındığında yazlık, kışlık, baharlık odalardan oluşan, içe dönük, orta avlulu ve bol pencereli olarak inşa edilen evin orta avlusunda oval bir havuz bulunur.

---

On Gözlü Köprü (Dicle Köprüsü)

On Gözlü Köprü, Dicle Köprüsü, Silvan Köprüsü ve Mervani Köprüsü olarak dört ayrı isimle tanınan bu muhteşem köprü, Mardin Kapısının 3.kilometresinin batısında bulunuyor. Bazı kaynaklar köprünün geçmişi hakkında 6.yüzyılda I. Anastasias döneminde yapıldığı bilgisine ulaşılır. Köprü zaman içinde şehri işgal eden kuvvetler tarafından yıkıldı. Ardından yeniden onarıldı. Bizans İmparatoru Juannes Tzimisces tarafından 974 yılında şehrin kuşatılmasıyla köprünün bir kez daha yıkıldığı biliniyor.

---

Mar Petyum Kilisesi

Sur İlçesi, Özdemir Mahallesinde Şeyh Mattar Cami yakınlarında bulunan Mar Petyum Kilisesi’nin ne zaman ve kim tarafından inşa edildiği tam olarak bilinmiyor. Kilisenin mülkiyeti Katolik mezhebine bağlı Keldaniler tarafından günümüzde de kullanılır. Mar Petyum Kilisesi’nin kesin tarihi yazılı kaynakların yetersizliği nedeniyle bilinmiyor. Kiliseye giriş kapısının üstünde 1834 yazılı kitabe bulunur. Bu bilgiyle kilisenin 1834 yılında onarıldığı kabul ediliyor. Diyarbakır’da birçok yapıda görüldüğü gibi kilisenin ana yapı malzemesi olarak siyah bazalt taş kullanıldığı görülür.

---

Hevsel Bahçeleri

Diyarbakır surlarıyla Dicle Nehri arasında göz alabildiğine uzanan Hevsel Bahçeleri, bölgede birçok efsaneye ve türküye konu olmuştur. Tarımın ve verimli toprakların anavatanı kabul edilen Mezopotamya, tarihin ve medeniyetlerin en eski tahıl ambarı olarak kabul edilir. Bu yönüyle öne çıkan Hevsel’in barındırdığı yaban yaşamı birçok insan tarafından bilinmez. Bu cennet bahçesi, yaklaşık 180 kuş türünün yanı sıra su samuru, tilki, sansar, sincap ve kirpi gibi birçok memeli hayvan türüne de ev sahipliği yapıyor.

---

Gazi Köşkü

Asıl adı Semanoğlu Köşkü olan Gazi Köşkü, 15. yüzyılda Akkoyunlular tarafından yaptırılmıştır. 1. Dünya Savaş’ında karargâh olarak kullanılan, 1935 yılında Diyarbakır Belediyesi tarafından satın alınan köşk Atatürk’e armağan edilir. Mardin Kapısının dışında Dicle Köprüsünün batı yamacında bulunan Gazi Köşkü, iki katlıdır. Her iki katında birer eyvan ve eyvanların iki yanında mekânlar yer alır. Halihazırda Atatürk’e ait eşyalar, belge ve fotoğraflar sergilenen köşk aynı zamanda müze olarak kullanılır.

---

Ağil Asur Kalesi

Üç tarafı derin vadilerle çevrili, diğer tarafı da oyularak, yekpare bir kaya üzerine oturtulan Ağil Asur Kalesi’nin, Asurlular döneminde inşa edildiği varsayılıyor. Oldukça büyük bir alana yapılan kalenin iç kısmı o dönemde sığınak ve depo olarak kullanılmıştır. Kayalar oyularak bugün için bilinen dört tünel kaleden metrelerce uzaklıkta yer alan Dicle Nehri yatağına kadar uzanır. Ayrıca işgal veya kuşatmalarda düşmana görünmeden yer altından kaçmaya da yarayan bu tüneller, görenleri kendisine hayran bırakıyor.

---

Meryem Ana Kilisesi

üzyıldan bu yana açık olan Meryem Ana Kilisesi, halihazırda ibadete açıktır. Zaman içinde çeşitli restorasyon çalışmaları ile özgün yapısında bir takım değişiklikler olsa da kilise halan son onarım tarihi olan 18. yüzyılın izlerini taşır. Üç avlulu Meryem Ana Kilisesi, tarihi eserlerini bünyesinde saklamaya devam ediyor.

---

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi

1934 yılında Ulu caminin külliyesine ait Zinciriye medresesinde açılan müze, 1985 yılında Elazığ Caddesi üzerindeki yeni bir binaya taşındı. Müze, bölgede gerçekleştirilen kazılar, satın alma ve müsadere gibi yolarla sergiledikleri eserlerin yanı sıra Çayönü, Hallançemi kazılarına ait birçok tarihi eserle zengin bir koleksiyona sahiptir.

---

Zengin kültürünü mutfağına da yansıtan Diyarbakır yemekleri ile biraz kilo alabilirsiniz

Zengin kültürel geçmişi, birçok farklı etnik kimliği bünyesinde kardeşçe barındıran Diyarbakır, bu özelliğini elbette mutfağına da yansıtıyor. Diyarbakır’a gittiğinizde mutlaka aşağıda sizler için araştırdığımız lezzetleri tatmadan dönmeyin. Binlerce yıl Türk, Kürt, Ermeni, Süryani, Yahudi ve Arap halklarıyla iç içe yaşayan Diyarbakır'da, kültürlerin bir araya gelişinden doğan çok özel bir mutfak söz konusu, Anadolu’nun birçok kentinde rastladığımız bu zengin mutfak kültürü gerçekten tanışmanız gereken mutfakların başında geliyor.

---

Meftune

Diyarbakır'ın en çok bilinen lezzetlerinden biri olan meftunenin tadındaki ekşilik sumaktan ileri geliyor. Patlıcanlı ya da kabaklı olarak hazırlanabilen bu farklı yemeğin en çok tercih edileni ise etle hazırlanmış olanıdır.

---

Pıçık

Küçük bulgur toplarından oluşan ve bol yoğurtla servis edilen bu nefis yemeğin diğer adı da hılloriktir. Pıçık tekrar tekrar tatmak isteyen lezzetlerden biridir.

---

Nardanaşı

Yağsız kıyma, soğan, köftelik bulgur, pul biber, tereyağı, salça, su ve nar ekşisi ile yapılan bu Diyarbakır’a özgü yemeğini isterseniz bir de nar taneleri ekleyerek tadabilirsiniz.

---

Duvaklı pilav

Yemesi en lezzetli pilavlardan bir tanesi olan duvaklı pilava, bu lezzeti katan ise kıyma ve bademdir.

---

Mahlepli Diyarbakır çöreği

Yassı ya da pelik şeklinde hazırlanan Mahlepli Diyarbakır çöreği; bol mahlepli ve bol lezzetli bir çörektir. Susamla süslenerek, servis edilir.

---

Kaburga dolması

Koyun kaburgası iç pilavla doldurulan kaburga dolması, iç pilavına konulan yenibahar, bol karabiber ve salça bu yemeğin lezzetine lezzet katıyor.

---

Serbizer

Bir nevi mercimek çorbası olan serbizer, yeşil veya kırmızı değil, kara mercimekle hazırlanır. Bildiğiniz mercimek yemeklerine fark atar.

---

Elma düzmesi

Biber dolması gibi hazırlanan elma düzmesi, ekşiyi ve tuzluyu buluşturan muazzam bir lezzettir. İkiye ayrılıp içi etle doldurulan düzme aynı zamanda bir tencere yemeğidir.

---

Sumak suyu

Diyarbakır mutfağının en lezzetli içeceklerinden yöresel bir tattır. Yoğunlaştırılan sumak ekşisidir. Bölge halkı tarafından çok sevilen bu içeceği bir kez tattıktan sonra vazgeçemeyeceksiniz.

---

Tırşık

Kahramanmaraş mutfağında da karşımıza çıkan tırşık, sebzelerle hazırlanır ve türlü yemeği şeklinde servis edilir. İçine nohut da konulan bu yemek Maraş’tan sonra Diyarbakır’da başka bir lezzete dönüşmüştür.

---

Kibe mumbar

Mumbar dolmasının Diyarbakır haline kibe mumbar dolması denir. İçine nane ve bolca baharat konularak hazırlanan bu yemek, damaklarınızda farklı bir tat bırakacak.

---

Habenisk

Bir çeşit mercimek köftesidir ancak lezzetiyle mercimek köftesinden biraz daha fazlasıdır. Dillere destan kabul edilen habenisk, mutfağınızda denemek isteyeceğiniz tatlardan biri olacak.

---

Karpuz

Diyarbakır'dan tüm Türkiye'ye yaptığı yolculukla yaz günlerinde tüm vatandaşlarımızı mutlu eden Diyarbakır karpuzu, bölgenin coğrafi ve iklim özellikleriyle yetiştirilen bambaşka ve doğal bir lezzettir. 

---

Yaratılan olumsuz algıyı unutun, Diyarbakır gecelerinde çok eğleneceksiniz

Diyarbakır’da gece ve eğlence hayatı daha çok bar, gece kulübü ve kafelerde geçer. Bunun dışında kent merkezinde disko ve diğer eğlence merkezlerine rastlamak mümkündür. Bu mekanlarda gece başlayan eğlence sabahın ilk ışıklarına kadar sürüyor. Birçok kişi Diyarbakır’da gece hayatının olmadığını veya çok sönük geçtiğini düşünebilir. Anca gerçeklik hiç de öyle değildir. Oldukça renkli yaşanan gece hayatının yaşandığı Diyarbakır’ın toplam nüfus itibarıyla Güneydoğu Anadolu bölgesinin en kalabalık üçüncü şehri, Türkiye’nin ise en kalabalık 12. büyük şehri olduğu unutulmamalıdır. Nüfusun fazla olması, kentte bulunan üniversite ve kentin tarihi dokusu gibi etkenler birleşince gece hayatının ne kadar parlak olduğunu ortaya çıkacaktır.

---

Bazı medya kuruluşlarının Diyarbakır ile ilgili çok hoş olmayan haberler veriyor. Bu sebeple insanların Diyarbakır’a karşı ön yargıları oluşmuştur. Ancak Diyarbakır’a yapacağınız gezide tüm haberlerin aslını yansıtmadığına bizzat şahit olacaksınız. 17 ilçesi bulunan Diyarbakır, geçmişin muazzam izleri ve doğal güzellikleri ile güvenli ve birbirinden faklı etkinliklere ev sahipliği yapan Türkiye’nin sayılı şehirleri arasında bulunuyor. Bu kapsamda il merkezinde ve ilçelerinde birçok gece mekanı bulunmak mümkündür. Bu mekanlar sadece hafta sonu değil, aynı zamanda hafta içi de her daim canlı ve kalabalıktır. İlimizde yine gece hayatı için birçok Dengbej Evi bulunur. Bu mekanlarda dengbejler gelip yanık sesleri ile müthiş türküler seslendirir. Halihazırda kentte bulunan bazı mekanları sizin için derledik. Diyarbakır’a yolunuz düştüğünde mutlaka söz konusu mekanları ziyaret etmelisiniz. Bu mekanları; Diyar Cafe, Yekbun Cafe, Best Cafe, Yankı Cafe, Brother’s Cafe, Curcuna Bar, Frekans Bar, Prestige Rof Bar, Şark Evi şeklinde sıralamak mümkündür.