Mardin’in dağlık yapısının aksine düz bir alanda kurulmuş olan Kızıltepe ilçesi, il merkezine 23 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Yaz aylarının sıcak ve kurak, kış aylarının ise ılık ve yağışlı geçtiği ilçede, daha çok Akdeniz ikliminin etkisi hissedilmektedir. Mardin’in en büyük ilçelerinden olan Kızıltepe, il içindeki göçlerin etkisiyle il merkezinin iki katı nüfusa sahip olmuştur. Mardin’in ilçeleri arasında gelişme potansiyeli en büyük ilçe olan Kızıltepe, il merkezine yakın olmanın bir çok avantajına da sahiptir. Tarihi oldukça eski olan Kızıltepe’nin en ilginç özelliklerinden biri, yapılan savaşlar nedeniyle ilçe merkezinin birçok kez yer değiştirmiş olmasıdır. Bölgede yapılan araştırmalar, ilçenin ilk yerleşim yerinin, günümüzdeki merkeze 10 kilometre uzaklıktaki Haramhattat bölgesi olduğunu ortaya çıkarmıştır. Kayıtlara göre tarihsel süreçte ilk ismi Dunaysır ve Telermen olan Kızıltepe, Artuklular zamanında önemli bir ticaret ve konaklama merkezi olarak işlev görmüştür.13’üncü yüzyılın başlarında Eyyübilerce yağmalanan ilçe, daha sonra Yavuz Sultan Selim’in İran’a düzenlediği doğu seferi esnasında ele geçirilmiştir. Bu sırada Büyük Mehmet Paşa komutasındaki ordu, bölgeyi Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katmıştır. Yaşanan yağma ve savaşlardan dolayı Osmanlı’nın eline geçtiğinde yıkılmış bir köy halinde olan Dunaysır, Osmanlı İmparatorluğu döneminden yeniden eski canlı günlerine kavuşmuştur. İpek Yolu’nun zaman içinde önemini yitirmesi nedeniyle gelişmesi duran kent, daha sonra Koçhisar ismini almıştır. 1937 yılında adı Kızıltepe olarak değiştirilen ilçe, son yıllarda nüfus bakımından oldukça gelişmiştir.
Kızıltepe’ye nasıl gidilir?
Mardin’e 23 kilometre uzaklıkta bulunan Kızıltepe ilçesi, oldukça kolay karayolu ve havayolu ulaşım olanaklarına sahiptir. Mardin il merkezinden gün içinde karşılıklı düzenlenen minibüs seferleriyle ilçeye yarım saatten daha kısa zamanda ulaşılabilmektedir. E-24 karayolu güzergahında olan Kızıltepe, Derik’e 50, Şanlıurfa’ya 165, Mazıdağı’na 70, Diyarbakır’a ise 110 kilometre mesafede yer almaktadır. Kızıltepe, ilçe sınırlarında yer alan Mardin Havalimanı nedeniyle havayolu ulaşımı olanaklarına da sahiptir. Büyük kentlerden Kızıltepe’ye havayolu aracılığıyla ulaşmak isteyenler, ilçe merkezine sadece yedi kilometre uzaklıkta bulunan Mardin Havalimanı’na yapacakları uçuşun ardından 10 dakikada ilçe merkezine gidebilirler. Havalimanından ilçe merkezine servis araçları, kiralık araç veya taksilerle pratik bir şekilde ulaşılabilmektedir.Kızıltepe’de doğa sporları
Düz bir arazi yapısına sahip olan Kızıltepe’de, doğa sporları yeterince gelişmemiştir. İlçe merkezinde yer alan parklarda yürüyüşler yapılabileceği gibi ilçe merkezine 20 kilometre mesafede bulunan Gurs Vadisi’nde de piknik ve yürüyüşler yapılabilmektedir. Bisiklet turları için uygun yollara sahip olan Kızıltepe’de, Mardin il merkeziyle ilçe merkezi arasındaki 23 kilometrelik parkurda keyifli bir sürüş yapılabilmektedir. Orta zorluk seviyesindeki bu rota, bisiklet severler tarafından en çok tercih edilen parkurdur. Öte yandan Beşdeğirmen köyünde bulunan şelale bölgesi de bisikletçilerin pedal çevirmek için tercih ettikleri yerlerden biridir.Kızıltepe’de gezilecek yerler
Dunaysır Ulu Camii
Kızıltepe ilçesinde görülebilecek tarihi yapıların başında gelen Dunaysır Ulu Camii, ilçenin kuzeybatısında yer almaktadır. Koçhisar Camii adıyla da bilinen yapı, Artuklu dönemi eserlerinden olup, o dönemin mimarisinin en önemli eserleri arasında yer almaktadır. Yavlak Arslan’ın başlattığı caminin inşaatı, 1205 yılında kardeşi Artuk Arslan tarafından tamamlanmıştır. Kent yerleşiminin dışında kaldığı için bir dönem boş kalan, hatta ahır olarak kullanılan cami, bu sürede önemli oranda tahrip olmuştur. Bazı parçaları sökülerek çevrede yapılan inşaatlarda kullanılan cami, 1999 yılında restore edilmiştir. Bu restorasyon sırasında, avluda yapılan temizlik çalışmalarda köşelerde çifte minare temelleri tespit edilmiştir. Duvarları ve kubbesi onarılan caminin, çürümeye başlayan mihrap taşları da yenilenmiştir. Titiz taş işçiliği ve mihrabındaki süslemeleriyle dikkat çeken cami, ilçenin görülmeye değer yapılarından biridir.Dunaysır Köprüsü
Kızıltepe’deki tarihi yapılardan bir diğeri olan Dunaysır Köprüsü, Zergan Çayı üzerinde bulunmaktadır. Ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmeyen, ancak Artuklular döneminde 13’üncü yüzyılda inşa edildiği sanılan köprü, kesme taştan inşa edilmiştir. Taş köprü olarak da bilinen Dunaysır Köprüsü, beş göze ve sivri bir kemere sahiptir.Harzem Taceddin Mesud Medresesi
Kızıltepe ilçe merkezine sekiz kilometre mesafede yer alan Zergan Çayı’nın hemen yanında yer alan bu tarihi yapı, avlusuyla dikkat çekmektedir. Yapımında kesme taş kullanılan Harzem Taceddin Mesud Medresesi de ilçedeki diğer tarihi yapılar gibi 13’üncü yüzyılda Artuklular zamanında inşa edilmiştir. Bir yapı topluluğu şeklinde olan medresenin bazı bölümleri tahrip olmuştur. Yapıdan bugüne kalan bölümler, mescit olarak hizmet veren ibadet mekanı ve türbesidir.Şahkulu Kümbeti
Kızıltepe’nin bir diğer Artuklu dönemi eseri olan Şahkulu Kümbeti, 12’nci yüzyılda tamamen taştan inşa edilmiştir. Çokgen biçiminde tasarlanan kümbetin uzun taş kubbesi oldukça ilgi çekmektedir. Bu çokgen yapının her cephesinde ise sivri nişlerle süslenen kemerli pencereler mevcuttur. Yüzlerce yıl ayakta kalarak günümüze ulaşmayı başaran kümbetin içinde, kime ait olduğu bilinmeyen bir mezar bulunmaktadır. Bakımsız durumda olmasına rağmen görülebilecek bir tarihi yapıdır.Beşdeğirmen Şelalesi
Kızıltepe ilçe sınırlarında bulunan Beşdeğirmen Şelalesi, ilçenin son yıllarda ilgi çeken doğal güzelliklerinden biridir. Beşdeğirmen köyünde yer alan şelale, ilkbahar ve yaz aylarında yöre sakinlerinin akınına uğramaktadır. Mardin’den gelen bisikletçilerin de ziyaret ettiği şelalenin üzerinde yer aldığı kayalık yapı Pamukkale travertenlerine benzetilmektedir. Tarihi yapıların da yer aldığı bölgede; konak, cezaevi, kilise ve mescit gibi tarihi yapı kalıntıları bulunmaktadır. Haziran ayına kadar akan şelale, bu aydan sonra kuruyarak bembeyaz bir tortu bırakmaktadır.Kızıltepe’de nerede ne yenir?
Mardin yemek kültürünün özelliklerini taşıyan Kızıltepe, aynı zamanda ilçeye özgü lezzetlere de ev sahipliği yapmaktadır. Bu lezzetlerin başında ise özel günlerde yapılan hamis yemeği gelmektedir. Oldukça lezzetli olan bu yemek, sade kuzu etinden yapılmaktadır. Kendi yağında pişen hamis yemeği, kazanda saatlerce ateş üstünde pişirildikten sonra servis edilmektedir. Kızıltepe’de ayrıca Mardin mutfağının önde gelen lezzetleri, bol baharatlı olarak tercih edilmektedir. Sumak, tarçın, yenibahar, mahlep, kişniş, pul biber, zencefil ve kenger kökü gibi baharatların kullanıldığı yöresel lezzetlerin öne çıkanları lebeniyye, kitel raha, ikbebet, irok, kapalı lahmacun bembuse, alluciye, incasiye, ekşili nohut yemeği hımmısiye, işkembe dolması kibe, kaburga dolması, kuzu çevirme, biber ve patlıcan dolması gibi yemeklerdir.Kızıltepe’de yaygın olarak tüketilen yöresel yemekleri ve Mardin mutfağının seçkin lezzetlerini, ilçede yer alan restoran ve lokantalarda tadabilirsiniz. İlçenin en çok sevilen restoranlarını; Diyarbekir Sofrası, Yörem Restaurant, Safir Cafe Restaurant, Şalgamcıoğlu Döner Salonu, Dicle Döner Salonu, Ustam Ocakbaşı, Meşhur Adana Dürümcüsü, Azrail Usta Döner, Ecem Kokoreç ve Durum Evi, Ora Lahmacun Kebap, Sultan Restaurant, Siğ Kebap Evi, Çıtır Usta, Deniz Balık Restaurant, Aba Döner, Kervansaray Restaurant, Paşa Ciğercisi, Mezopotamya Restaurant Cafe, Özgür Cafe Yemek Salonu, Lezz Et Restorant, Köftecim Kafe Kahvaltı ve Hanımeli Yöresel Ev Yemekleri olarak sayabiliriz.Kızıltepe’de gece hayatı
Mardin il merkezinin iki katı nüfusa sahip olmasına rağmen canlı bir gece hayatına sahip olmayan Kızıltepe’de; az sayıda bar, pub, meyhane ve birahane gibi mekanlar mevcuttur. Kızıltepe ilçe merkezinde yer alan bu mekanlarda geceleri içkinizi yudumlayarak eğlenmeniz mümkündür.Ayrıca kafeterya, pastane ve çay bahçelerinin de yaygın olduğu Kızıltepe’de, en çok tercih edilen mekanları; Hüner + Plus, Friends Joy Cafe, Almira Cafe, Ada Cafe, Safir Cafe Restaurant, Şehri Keyf Cafe Park, Kızıltepe Maraş Park Cafe, Şato Cafe, Bizim Cafe, Köşk Havuzbaşı Cafe, Mezopotamya Restaurant Cafe, Pelda Cafe, Havin Çay Bahçesi, Star Cafe Resteurant, Kilyos Cafe, Kahve Diyarı ve Mimoza Cafe olarak sıralayabiliriz.